Uydu çanak anten kurulumu basit görünse de doğru planlama, doğru malzeme seçimi ve dikkatli montaj yapılmazsa sinyal problemleri, su girişleri, rüzgâr hasarı veya tekrarlayan servis çağrılarıyla karşılaşabilirsiniz. Bu rehber size: hangi ekipman gerekir, hangi malzeme daha güvenli ve uzun ömürlüdür, montaj adımları nasıl atılır, ayarlama (azimut, elevasyon, skew) nasıl yapılır, multiswitch ve birden çok alıcı bağlantıları nasıl kurulur ve sık karşılaşılan hatalar nasıl çözülür — hepsini adım adım anlatacak.
Güvenlik ve hazırlık kuralları
Kurulum için gereken tam araç ve malzeme listesi (elde edilmesi gereken somut öğeler)
Montaj öncesi saha keşfi ve lokasyon seçimi (çatı, balkon, duvar, baca, direk)
Sabitleme çeşitleri ve doğru çap/kalınlıkta direk/mast seçimi
Çanağın mekanik montajı: parça montajından cıvataların sıkılmasına kadar ayrıntılı prosedür
Koaksiyel kablo, F-konnektör, krimp veya sıkma yöntemleri; su yalıtımı
LNB tipleri (single/twin/quad/quattro/monoblock) ve hangi durumda hangisini kullanmalısınız
Çoklu alıcılar için multiswitch, splitter farkları, sinyal kaybı ve çözüm önerileri
Motorlu çanak (DiSEqC / USALS) kurulumu ve kullanım mantığı
Uydu ayarı: azimut, elevasyon, LNB skew nasıl yapılır (pratik yöntemler: kompasa göre, eğim aletiyle, sat-finder metre ile)
Test, finalize etme, topraklama ve yıldırım koruması hakkında pratik tavsiyeler
Bakım planı ve sık karşılaşılan sorunlar + çözümleri
Son kontrol listesi ve örnek iş adımları
Ayarlı anahtar (en az 1 adet, 8–30 mm aralığı)
Lokma anahtarı seti (10, 13, 17, 19 mm gibi yaygın boylar)
Tornavida (düz + yıldız)
Elektrikli matkap + uygun beton/duvar ucu (8–12 mm)
Metre (5–10 m)
Su terazisi (küçük bolla yeterli)
İnklinometre / eğim ölçer (cihaz veya akıllı telefonda uygulama) — elevasyon açısını hassas ayarlamak için
Pusula veya akıllı telefon pusula uygulaması (azimut için başlangıç yönü)
Sat-finder / Sinyal metre (analog/dijital) — daha hassas ayar için şiddetle tavsiye edilir
Kablo sıyırma aparatı (coax stripper)
Krimp aleti veya sıkma pensesi (F-konnektör için)
Sıkıştırılabilir F-konnektör (compression type) veya crimp tipi konnektörler
Kararlı merdiven + yardımcı (güvenlik)
Tel kesici, pense, pensesi
İzolasyon bandı, kendiliğinden birleşen bant (self-fusing / self-amalgamating tape)
Silikon sızdırmazlık (dış ortam için), ısı çekmeli makaron (heat-shrink)
Çoklayıcı/splitter (gerekiyorsa)
Pense türü veya anahtar takımı (U-bolt sıkmak için)
Çanak anten (parabolik reflektör) — 60 cm, 80 cm, 90 cm, 100 cm, 120 cm seçenekleri. (Kurulum yeri, hedef uydu, yağmur/kar koşulları ve rüzgâr riskine göre boyut seçin.)
Direk / Mast — galvanizli çelik boru (genel kullanım: Dış ortam galvanizli; çap 40–60 mm, duvar kalınlığı 1.5–2 mm tavsiye edilir).
Duvar / çatı braketleri — paslanmaz veya galvaniz kaplı; gereken vidalarla birlikte.
U-bolt, cıvata, somun, rondela — paslanmaz çelik (A2 veya A4 tercih edin)
LNB (Low Noise Block) — Single, Twin, Quad veya Quattro LNB; evinizdeki alıcı sayısına göre seçin. (Çoklu alıcı için multiswitch kullanılacaksa Quattro veya Multifeed tercih edin.)
LNB koruyucu kapağı / yağmur kapağı (varsa)
Koaksiyel kablo — 75 Ω RG6 (tercihen dış ortam için UV dayanımlı, quad-shield)
F-type konnektörler — sıkma/krimp tip (koaks kablo kalınlığına uygun)
Sızdırmazlık malzemesi — silikon mastik, kendiliğinden yapışan bant, ısı makaronu
Topraklama teli ve klempleri — bina toprak hattına uygun ve yerel yönetmeliklere göre boyutlandırılmalı (uzman elektrikçi önerisi ile uygulayın)
Yıldırım koruma / parafudr (coax lightning arrester) — çatı girişine yakın ve içeride toprak hattına bağlanacak şekilde.
Multiswitch / splitter — Alıcı sayısına göre 2, 4, 8 yollu pasif splitter veya aktif multiswitch. (Splitters pasif olduğundan her bölünmede sinyal zayıflar — dikkat.)
Motor (isteğe bağlı) — DiSEqC 1.2 veya USALS uydu motoru (birden fazla uyduya otomatik geçiş istiyorsanız)
Klempler, kablo bağları — UV dayanımlı kablo bağları, klempler (paslanmaz)
Boru keçesi / baca kelepçesi — baca montajı yapacaksanız uygun kelepçe.
Antikorozif yağ — cıvataların oksitlenmesini önlemek için.
> Not: Malzemelerin paslanmaz (stainless) veya galvaniz olması dış ortam için çok önemlidir. Ucuz çelik malzeme kısa sürede paslanır, cıvatalar sıkılamaz hale gelir.
Urban / şehir içi, açık görünürlük, düşük yağışlı bölgeler: 60–80 cm çoğunlukla yeterli.
Ağır yağmur/kar olan/uzak sinyal (düşük EIRP) bölgeler: 90–120 cm tercih edilir.
Çoklu uydu veya profesyonel uygulamalar: Boyut ve LNB tercihi sinyal gücüne göre belirlenir.
Motorlu çanaklarda genelde çok büyük çanak (120+) önerilmez; motorun taşıma kapasitesi ve rüzgâr etkisi düşünülmeli.
1. Görüş hattı (line-of-sight): Hedeflenen uydu ile çanak arasında doğrudan engel olmamalı (ağaç, baca, komşu yapı vb.). Geo-stationary (sabit) uydular genelde güney ufkunun üzerinde bulunur (Türkiye için).
2. Sabit, kolay erişilebilir, ve sağlam bağlama noktası: Çatı mahyası, beton duvar, beton direk veya uygun baca kelepçesi. Balkonlar duvar braketleriyle kolay ve güvenlidir ama bazen görüş hattı kısıtlı olabilir.
3. Kablo güzergahı: Antenneden içeriye kablo giriş noktasına kadar en kısa, su toplayıcı olmayan rota tercih edilir. İçeriye girerken delik/yalıtım hatası yapmamak için silikon ile sıkıca kapatın.
4. Rüzgâr ve fırtına etkisi: Tepede, saygın bir ankraj ve daha kalın mast kullanın. Rüzgâr alan yönlerde cıvataların ve braketlerin ekstra güçlü olması gerekir.
5. Güvenlik: Çatı kenarı yakınlığı, merdiven pozisyonu, yürüyüş yolları gibi güvenlik unsurlarını göz önünde bulundurun.
Duvar/braket montajı: Kolay erişim, estetik; fakat sağlama dikkat etmek gerekir — duvar taşıyıcı elemanlarına bağlanmalı.
Çatı direği (mast) montajı: En iyi görüş hattı; rüzgâra daha açık.
Baca montajı: Bazı durumlarda ideal; baca sağlam olmalı ve baca kapağı zarar görmeyecek şekilde montaj yapılmalı.
Balkon kelepçesi: Kolay ve geri dönüşlü (kiralama vs. durumlarında).
Serbest direk (ayaklı) montaj: Yerden sabit beton taban ile yapılır; açık alanlarda kullanışlıdır.
1. Hedef uydu(lar)ı belirleyin (örn. Türksat 42°E, Hotbird 13°E vs.). Hangi uydulardan hangi paketleri izleyeceksiniz? (Tek uydu mu, iki uydu mu?)
2. Hangi LNB tipine ihtiyacınız var? (Tek alıcı için Single; iki alıcı için Twin; 4 alıcı için Quad; çoklu kullanıcı + multiswitch için Quattro veya Multiswitch sistemi).
3. Montaj yerini seçin ve malzemeleri hazırlayın. İki kişilik ekip planlayın.
4. Komşu bina/ yönetim izni gerekiyorsa alın.
1. Braket pozisyonunu işaretleyin: Duvar/çatı/parapet üzerine braket deliklerini işaretleyin. Matkap ucu uygun boyutta olmalıdır (dübelle uyumlu).
2. Delik açma: Beton için uygun matkap ucu kullanın; delikleri temizleyin (toz ve parçacıkları çıkarın).
3. Dübel/ankraj yerleştirme: Beton veya tuğla yüzeye uygun dübel kullanın; ahşap yüzeylerde uygun ahşap vidaları seçin. Kimyasal dübel (ankraj) gereken durumlarda kullanın.
4. Braketi sabitleyin: Cıvataları çapraz olarak sıkın; su terazisi ile braketin dik olmasına dikkat edin.
5. Direk/mast takma: Direği brakete oturtun, U-boltlarla geçici olarak sabitleyin; tam sıkma ayarını daha sonra yapacağız (ayarlama için gevşek bırakın).
> İpucu: Kullanacağınız cıvata/somunların paslanmaz olmasına dikkat edin. Montaj sonrası cıvatalara az miktarda antikorozif yağ sürmek ömrü uzatır.
1. Reflektörün montajı: Çanak palasını gövdeye (düzlem montaj plakasına) vidalayın; her puntoda somunları elinizle sıkın, sonrasında anahtar ile torklayın.
2. LNB kolunu takın: LNB kolunu çanağın ağız kısmına bağlayın ve kollu somunlarla sabitleyin. LNB yuvasının doğru hizada olduğundan emin olun (kılavuzda belirtilen referans çizgileri varsa kullanın).
3. Sabitlenmiş LNB flaşörünü vidalayın (LNB kolu üzerindeki LNB yuvası) ama LNB’yi son sıkmadan önce hizalama yapacağız.
4. Motor kullanacaksanız motor bağlantı parçalarını (dişli / motor göbek) çanakla birleştirin — üretici talimatlarını izleyin.
> Not: Tüm mekanik montajı yerde, rahat çalışma alanında yapın; yüksek kaldırma işini çanak takıldıktan sonra yapın.
1. İki kişi ile çanağı dikkatlice direğe kaldırın ve braket üzerine oturtun.
2. Çanak ve direk arası tüm U-boltları hafifçe sıkın; tam sıkma ve hizalama, sinyal ayarından sonra yapılacak.
3. LNB’yi takın, kabloyu LNB’ye geçici olarak bağlayın (F-konnektör kullanarak) ve alıcıya bağlantı için kabloyu içeri yönlendirin. (Kabloyu daha sonra sabitleyeceğiz.)
1. Kablo güzergahı planı: Anten — bina girişi — alıcının olduğu yere en kısa ve su toplamayan rota olmalı. Kablo bindirmeden, keskin kıvrımlardan uzak geçirilmelidir.
2. Kabloyu dışardan içeri sokma: Delik açılması gerekiyorsa, kablo deliğinin silikonla sızdırmazlığını sağlayın. Dışarıdan içeri girerken su birikintisi oluşturmayın (kabloyu hafif eğimli, içeri su kaçmayacak şekilde yerleştirin).
3. Kablo boyu: Yeterli uzunluk bırakın (köşelerde fazladan 0.5–1 m fazlalık iyi olur). Fazla kablo toplanacaksa, nem girişi olmamasına dikkat ederek küçük bobin oluşturun ve hava akımını kapatmayın.
1. Başlangıç ayarları: Pusula veya uygulama ile hedef uyduyun yönünü yaklaşık olarak bulun (azimut). Akıllı telefonlarda “satellite finder” uygulamaları başlangıç için yeterli.
2. Elevasyon (yükselme açısı): Çanak üzerindeki elevasyon skalasından veya eğim ölçerden yaklaşık açıyı ayarlayın. (Kullanacağınız uydu için elevasyon değerini sağlayan online kaynaklar ve uygulamalar yardımcı olacaktır.)
3. LNB skewsuz başlangıç: LNB’yi 0° rotasyonda bırakın, daha sonra sinyal maksimuma çıktığında skew ayarı yapacağız.
4. U-Boltları gevşek bırakın: Belirgin yönlendirme değişiklikleri yapabilmek için cıvataları sonuna kadar sıkmayın.
> İpucu: Başlangıçta alıcıya bağlayıp TV'de sinyal seviyesine bakmak yerine sinyal metre kullanmak işlemi hızlandırır.
Sinyal ölçümü için 3 yöntem:
TV alıcısının “Signal Strength/Quality” ekranı
Sat-finder (dijital/analog) cihaz
Akıllı telefon uygulaması (daha az hassas ama yardımcı)
1. Elevasyonu ayarlayın: Elevasyon kabaca doğruysa, yavaşça çanağı eğim (dikey) eksende çok küçük adımlarla (1° veya daha az) yukarı/aşağı hareket ettirin ve sinyal kalitesinin en yüksek olduğu noktayı bulun.
2. Azimut ayarı: Elevasyon en yüksek noktasında iken, çanağı yatayda (soldan sağa) yavaş hareketlerle çevirin; sinyal kalitesinin en yüksek olduğu noktayı bulun. İnce ayarlarda küçük hareketler büyük değişikliklere yol açabilir.
3. LNB skew ayarı (rotasyon): LNB’yi 5–10° kadar çevirin (düşük başta), her dönüşte sinyal kalite ölçümünü kontrol edin. Skew, sinyal kalitesini (özellikle kalite/SNR) artırmak için kritik olabilir. Polarizasyon uyumunu sağlar.
4. Tekrar kontrol: Azimut ve elevasyon arasında gidip gelerek sinyal kalitesini optimize edin; genelde önce elevasyon sonra azimut sonra skew döngüsü ile en yüksek kalite yakalanır.
5. Kilitleme: En yüksek kalite sağlandığında U-boltları ve braket cıvatalarını sırasıyla torklayın — önce hafifçe, sonra tam sıkma. Cıvataları krokide belirtin (iki kişiyle biri pozisyonu korur, diğeri sıkma işlemini yapar).
6. Son test: TV'de birkaç farklı kanal açıp stabiliteyi kontrol edin (7–10 dakika boyunca izleyin). Eğer sinyal düşüyorsa, tekrar küçük düzeltmeler yapın.
> Not: Çoğu modern DVB-S/DVB-S2 alıcılarında “Quality (kalite)” göstergesi “Strength (güç)” göstergesinden daha güvenilir bir hedef sunar. Kalite (SNR) yüksek olması önceliklidir.
Single LNB: Tek tuner / tek alıcı için.
Twin LNB: İki tuner (veya iki farklı alıcı) için; iki çıkış.
Quad LNB: Dört çıkış; dört alıcı için.
Quattro LNB: Multiswitch sistemleri için; 4 ayrı çıkış (Low Band H/V, High Band H/V). Quattro doğrudan alıcı bağlantısı için değil, multiswitch ile kullanılır.
Monoblock LNB: İki farklı uydunun yakın konumlarını (örnek: 19.2° ve 13° veya 13° ve 19.2°) tek bir çanakla eşzamanlı almak için dizayn; genelde iki alıcı/receiver’e uygundur.
Motorlu LNB / Motorlu Çanak: Birden fazla uyduyu izlemek için çanağın eksende döndürülmesini sağlar (DiSEqC 1.2 veya USALS uyumlu motor).
> Seçim mantığı: Basit ev kullanımı için twin/quad yeterli. Çoklu oda/çoklu kullanıcı/profesyonel kurulumlar için multiswitch ve Quattro LNB kombinasyonu tercih edilir.
Pasif splitter (2/4/8 way): Her bölünmede sinyal gücü azalır (her bölünmede ~3–4 dB civarı kayıp). Çok sayıda pasif bölme sinyali zayıflatır; uzun kablo hatlarıyla birleşince sorun çıkar.
Multiswitch: Quattro LNB ile birlikte kullanılır; daha profesyonel ve az kayıplı dağıtım sağlar.
Aktif amplifikatörler: Uzun kablo hatlarında sinyal düşüşünü telafi etmek için kullanılabilir ama gürültü/artı sinyal karışımı riskleri vardır. İyi bir multiswitch ve kaliteli kablo genelde yeterlidir.
Kablo uzunlukları ve kayıp: RG6 kabloda kablo uzunluğu arttıkça zayıflama olur; gerekli durumlarda amplifikatör veya daha güçlü LNB tercih edin.
1. Kablo sıyırma: Coax stripper ile dış kılıfı yaklaşık 12 mm, folyo ve örgüyü ayıracak şekilde sıyırın. İç dielektrik 5 mm açıkta kalacak şekilde ayarlayın (konnektör tipine göre değişir).
2. Örgüyü düzgün geriye katlayın: Örgü, iç dielektrik ile temas etmeyecek şekilde ve tüm örgü eşit şekilde geriye katlanmalı.
3. İç iletken ortalanmalı: İç iletkenin (center conductor) 1–2 mm dışarı sarkması gerekir (konnektör tipine göre).
4. Konnektörü yerleştirme: F-konnektörü kablo ucuna tam oturtun; iç iletken ortada sabitlenmiş olmalı.
5. Sıkma/krimp: Compression tipi konnektör kullanıyorsanız compression tool ile sıkın; crimp tipi ise uygun kalibre ile crimp yapılır. Sıkılmış konnektör gevşek veya eğri olmamalı.
6. Su koruması: Konnektör etrafına kendiliğinden birleşen bant (self-amalgamating) sarın; sonra ısı makaronu veya silikon ile ek su sızdırmazlığı yapın.
7. F-konnektörü LNB’ye takarken: LNB girişini temiz tutun; konnektörü sıkın (el ile sıkıp sonra çeyrek tur anahtar ile sonlandırma yeterli — aşırı sıkma LNB iç bloğuna zarar verebilir).
Anten sistemi dış ortam metal parçalarından oluştuğu için topraklama yapılmalıdır. Topraklama kablosu (bakır) masttan uygun bir kablo kelepçesi ile bağlanarak binanın ana topraklama barasına veya özel toprak elektroduna bağlantı yapılmalıdır.
Yıldırım koruma ekipmanı (coax lightning arrester), anten girişine monte edilip toprak hattına bağlanmalı; yetkili elektrikçi ile uygulama tavsiye edilir.
Uyarı: Kesin topraklama kesitleri ve yönetmeliklere uyum yerel regülasyonlara tabidir; uygulama için lisanslı elektrikçi ile koordinasyon önerilir.
DiSEqC 1.2: Motoru, alıcı tarafından gönderilen komutlarla hareket ettirir. Pozisyonlar elle kaydedilebilir.
USALS (Universal Satellites Automatic Location System): Alıcı, sizin coğrafi koordinatlarınızı kullanarak motoru otomatik olarak doğru konuma getirir (kullanıcıdan enlem-boylam ister).
Montaj notları: Motoru monte ederken üretici yönergelerini kesinlikle takip edin; motor dişlisinin çanakla uyumlu ve düzgün yağlanmış olduğundan emin olun. Motor sistemi için ayrı güç kaynağı gerekebilir veya alıcı üzerinden besleme yapılabilir (receiver ayarlarına göre).
1. Kablo ve konnektör kontrolü: İçerideki bağlantılarda kısa devre (short) veya açık devre olup olmadığını multimetre ile kontrol edin.
2. Sinyal kararlılık testi: Farklı kanalları test edin, HD kanalları açıp bir süre izle (10–15 dk) drop/pixelation varsa tekrar ince ayar yap.
3. Fırtına testi: Eğer mümkünse, çanak sabitlemeden önce 1 gün iç testleri yapın; ardından cıvataları tam tork ile sabitleyin.
4. Sızdırmazlık: Bina içi geçiş deliğini silikonla sızdırmaz hale getirin. Dış bağlantıları (konnektörler, LNB etrafı) bandaj ve ısı makaronu ile koruyun.
5. Topraklamayı bitirin: Topraklama hattını bağlayıp kontrol edin.
6 ayda 1 görsel kontrol: Cıvata/somun gevşemesi, paslanma, LNB korozyonu, kablo yıpranması.
Yılda 1 temizlik: Çanak yüzeyindeki yaprak, toz, kuş pisliği temizlenmeli.
Kötü hava sonrası kontrol: Fırtına/kar/buz sonrası hizalama kontrolü yapın.
Kablo geçiş yalıtımını kontrol edin: Silikon ya da macun zamanla zarar görebilir; gerekirse yenileyin.
Kablo bağlantı yerlerini kontrol edin (F-kon. doğru takıldı mı?).
LNB güç alıyor mu (alıcıdan 12/18V gönderiliyor mu?) — alıcı ayarlarından kontrol.
LNB veya konnektörde su ve korozyon var mı? (kuru ve temiz olmalı)
Hedef uydu yanlış seçilmiş veya azimut/elevasyon çok sapmış.
Sinyal kalitesi düşük; ince ayar yapın.
Yağmur/kar nedeniyle “rain fade” oluşmuş olabilir (özellikle küçük çanaklarda).
Kablo uzunluğu ve splitter’lar sinyal zayıflatıyor olabilir.
Kablo hasarlı veya F-konnektör gevşemiş olabilir.
LNB ısınma/soğuma ile temassızlık yapıyor olabilir.
LNB skew ayarı yanlış olabilir.
Parazit veya yanlış LNB LO frekansı seçimi (alıcı ayarları).
Monoblock veya çift LNB konumlandırmalarında doğru F/D (focus distance) ve açıları sağlanmamış olabilir.
,
1. Lokasyon tespiti ve hedef uydu belirleme (10–20 dk)
2. Malzeme kontrolü ve saha hazırlığı (15–30 dk)
3. Duvar braketini işaretleme ve delme (20–40 dk)
4. Braket sabitleme ve direk montajı (20–30 dk)
5. Çanak parçalarını zeminde montaj (20–30 dk)
6. Çanağı direğe kaldırma, LNB takma (15–25 dk)
7. Kablo döşeme, F-konnektör uygulama (30–60 dk)
8. Rough alignment (ilk yön verme) (10–20 dk)
9. İnce ayar (azimut/elevasyon/skew) (30–90 dk)
10. Cıvata sıkma, su yalıtımı ve topraklama (20–40 dk)
11. Test ve izleme (30–60 dk)
(Toplam süre: kurulum yeri, zorluk ve ek işler değişir; genelde 3–6 saat arası olabilir.)
Azimut: Yatay düzlemdeki yön (pusula ile ölçülür).
Elevasyon (yükseklik açısı): Çanak ile yatay arasındaki dikey açıdır.
Skew (LNB rotasyonu): LNB’nin kendi ekseni etrafındaki dönüşü; polarizasyonu düzeltir.
LNB: Low Noise Block — uydudan gelen mikrodalga frekansları alıp alt frekansa çeviren cihaz.
DiSEqC: Dijital komut protokolü (Digital Satellite Equipment Control) — motor/çanak kontrolü için.
USALS: Motorun otomatik konumlandırma sistemi (enlem-boylam kullanır).
Multiswitch: Tek bir çanak/LNB’den çok alıcıya dağıtım sağlayan aktif anahtar.
RG6: 75 Ω koaksiyel kablo tipi (yaygın kullanılan).
Hazır kablo seti (önceden konnektör takılmış) satın almak işinizi kolaylaştırır; fakat kaliteli F-konnektör ve sıkma aletiyle kendi bağlantınızı yapmak daha ekonomik ve güvenlidir.
Kablo içeri girerken 45° eğim bırakıp silikon ile dışarı doğru suyun geri akmasını engelleyin.
Split yapmadan önce sinyal ölçün; eğer sinyal yeterliyse pasif splitter ile devam edebilirsiniz, aksi halde multiswitch ya da amplifikatör düşünün.
Çanak çevresini boyamak isterseniz, yansıtıcının yüzeyini bozmamaya dikkat edin; yalnızca mast ve metal parçaları korozyona karşı boyayın.
Her zaman iki kişiyle çalışın — biri yön tutarken diğeri ölçer/sıkıştırır.